“Bələdiyyələrə qadınları seçən seçicilər uduzmayacaq” – Eksperdən seçkilərlə bağlı çağırış

12:01 23 Oktyabr 2019

2019/10/IMG_0434_1571821848_1571837247.jpg

Məqalə Avropa İttifaqının maliyyələşdirdiyi, BMT-nin İnkişaf Proqramının qismən maliyyələşdirdiyi və icra etdiyi “Genderə həssas Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinin Həyata Keçirilməsində Vətəndaş Cəmiyyətinin Rolunun Artırılması” proqramı üzrə “Qadınlar Bələdiyyələrin İnkişafı Uğrunda” İctimai Birliyi tərəfindən həyata keçirilən “Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinin Tətbiqi Vasitəsilə Gender Əsaslı Bələdiyyələrin Təşviqi" layihəsi çərçivəsində hazırlanıb.

Mərkəzi Seçki Komissiyasının (MSK) Oktyabrın 18-də keçirilən iclasda ölkədə növbəti bələdiyyə seçkilərinin təyin edilməsi məsələsinə baxılıb. MSK sədri bildirib ki, bələdiyyələrin səlahiyyət müddəti başa çatır. Buna görə də Seçki Məcəlləsinin tələblərinə müvafiq olaraq azı 60 gün əvvəl bələdiyyələrə seçkilər təyin edilməlidir. Bu seçkilərdə respublika üzrə 1606 bələdiyyəyə 15156 üzv seçilməlidir. Bələdiyyə seçkiləri işğal altındakı 7 seçki dairəsi istisna olmaqla, ümumilikdə 118 seçki dairəsini əhatə edəcək.

O qədər də çox vaxt qalmayıb. Femida.az keçiriləcək bələdiyyə seçkiləri ilə bağlı araşdırma aparıb. Bildiyiniz kimi Azərbaycanda bütün sahələrdə olduğu kimi, idaəetmə sahəsində də qadınlar böyük aktivlik göstərir. Mətbuatda, siyasətdə, tibb sahəsində, idmanda və digər sahələrdə qadınların aktiv şəkildə iştirakına aid nümunələr çoxdur.

Bəs bələdiyyə seçkilərində necə? Qadınlar nə dərəcədə aktiv şəkildə bu sahədə təmsil olunmağa maraqlıdır?

Mövzu ilə bağlı Gender üzrə ekspert və Avropa İttifaqının və BMT-nin İnkişaf Proqramının dəstəklədiyi “Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinin tətbiqi vasitəsilə Gender əsaslı Bələdiyyələrin təşviqi" adlı layihənin koordinatoru xanım Lyudmila Xəlilova ilə müsahibəni təqdim edirik.

Qeyd edək ki, layihə “Qadınlar Bələdiyyələrin İnkişafı Uğrunda” İctimai Birliyi tərəfindən Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi ilə birgə əməkdaşlıq çərçivəsində həyata keçirilir:

- Lyudmila xanım, artıq tarix müəyyən edilib. Bu seçkilərdən nələri gözləyirsiniz?

- Bildiyiniz kimi 1999-cu ildən etibarən Azərbaycanda bələdiyyə seçkiləri keçirilir. Bu il sayca beşinci seçkilər keçiriləcək və bizim bələdiyyə idarəçiliyi sahəsində artıq 20 illik təcrübəmiz var. Bu tarixi müddət olmasada belə, amma kifayət qədər vaxtdır ki, hesab edirəm ölkədə bələdiyyələr bu zaman çərçivəsində institusional olaraq tam formalaşıb və öz fəaliyyətlərini qanunvericiliyə uyğun olar həyata keçirir. Qeyd edim ki, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının yerli özünüidarəetməni əhatə edən 4-cü bölməsinin 9-cu fəsili Yerli özünüidarəni həyata keçirən bələdiyyələrin seçkilər əsasında yaradıldığını bəyan edir. Burada Bələdiyyələrin işinin təşkili, onların səlahiyyətləri və məsuliyyəti, həmçinin yerli qərarlarların qəbulu və müstəqilliyinin təminatları müəyyən olunur. Seçkilərə gəldikdə isə, yenədə Konstitusiyamızın 25-ci, 54-cü və 56-ci maddələri vətəndaşlarının dövlət orqanlarına seçmək və seçilmək hüququ, eyni zamanda cəmiyyətin və dövlətin siyasi həyatında hamımızın bərabər şəkildə iştirakımı təmin edir. Yetər ki biz bu hüquq və imkanlardan maksimal dərəcədə faydalanaq, bələdiyyə seçkilərində aktiv vətandaş mövqeyi nümayış etdirək, namizəd, seçici və müşahidəçi mədəniyyətimiz inkişaf etdirək, hamılıqla yerli problemlərin həllində aktiv iştirak edək. Biz təşkilat olaraq buna maraqlıyıq və bu seçkilərdən ümidlərimiz böyükdür.

- Mövzumuz seçkilərdə qadınların aktiv iştirakı ilə bağlıdır. Seçici qadın namizədi niyə seçməlidir?

- Ölkəmizdə bir çox sahələrdə xanımlar aktiv fəaliyyətə malikdirlər. Bu çox sevindiricidir və təbbi ki, bunun fonunda yerli idarəetmədə də qadınların aktiv şəkildə təmsil olunması arzuolunandır. Misal üçün, Türkiyədə bələdiyyələri anailə müqayisə edirlər. Çünki bələdiyyə insanlara xidmət etməlidir, doğulan gündən məzara gedənə qədər onların qayğıları ilə məşğul olmalı, yerli problemlərin həllini təmin edən əhəmiyyətli sosial müdafiə və sosial inkişaf, ekologiya, iqtisadi inkişaf, yerli xidmət üzrə proqramlar həyata keçirməlidir. Həmçinin onlara etimad qazandıran seçicilərin tapşırıqlarını seçicilərin tapşırıqlarını yerinə yetirməyə borcludurlar. Reallıq ondan ibarətdir ki, qadın cəmiyyətdə qayğı çəkmək yükünü üzərində daşıyır və yerlərdə mövcud olan problemləri daha yaxşı bilir. Biz təşkilat olaraq qadınların bu seçkilərdə fəal iştirakına nail olmağına çalışırıq. Hesab edirik ki, bütün sahələrdə olduğu kimi bələdiyyə idarəçiliyində də peşəkar və təşəbbüskar, bilikli və təcrübəli insanlar təmsil olunmalıdır.

- Qadınların yerli səviyyədə daha fəal iştirakını əsaslandıran 5 əsas arqumenti diqqətə çəkmək istərdim. İlk növbədə Cinsi bərabərlik, çünki qadınlar əhalinin yarsını təşkil edir və onlar yerli özünüidarəetmədə də proporsional olaraq təmsil olunmalıdır. Biz mütləq nümayəndəlik demokratiyasının prinsiplərinə riayət etməliyik. Bələdiyyə siyasəti sahəsində kişilərin inhisarı var. Belə olan halda qadınların təmsilçiliyinin yetərincə olmaması üzündən mövcud bələdiyyə orqanlarının bütün cəmiyyətin maraqlarına cavab verməsini şübhə altına alır.

- Çox önəmli məqamlardan biri maraqların fərqliliyi. Bilirsiz, tarixən uzun müddət qadınlar çox məhdud (siyasi) hüquqlara malik olublar. Bununla yanaşı, təssüflər olsun ki, əmək sahəsində qadınlar üfüqi və şaquli istiqamətlərdə ayrıseçkiliyə məruz qalır. Belə olan halda qadınlarda işçi qüvvə istehsalı və uşaqların tərbiyəsində məsuliyyət hissinin aşılanması ailədə gender bölgüsünün əsasını qoyub. Baxmayaraq ki, qadınlar da öz obyektiv maraqlarını müəyyənləşdirə və əsaslandıra bilirlər. Zamanın tələbi ictiami siyasətə yeni baxış bucağı. Bu arqument bələdiyyə sisteminin və yerli özünüidarəetmənin çərçivəsində, qərarların qəbul olunmasının konsepsiya və mədəniyyəti sahəsində əksini tapır. Belə ki, artıq Avropada 30 ildən çoxdur ki, siyasi məsələ sayıla biləcək sahələrin sayı artır və əlavə olunan məsələlər; uşaqlara qayğı, ailə planlaması, qadınlara qarşı zorakılıq və s. bura daxildir. Və nahayət insan resurslarının inkişafı və onlardan daha səmərəli istifadə. Qadın və kişələr müxtəlif təcrübəyə, biliyə və intuisiyaya malikdirlər. Bütün anlayışların nəzərə alınması daha müəyyənləşdirilmiş və səmərəli yerli idarəetmə siyasətinin formalaşmasına zəmin yaradır.

Miri Məcidli
Femida.az