Erməni plagiatlığına dair TARİXİ FAKTLAR

19:32 28 Mart 2017

Müəllif Hüquqları Agentliyi (MHA) müxtəlif illərdə həyata keçirilən erməni plagiatlığına dair faktları açıqlayıb.

MHA-dən Femida.az-a verilən xəbərə görə, erməni musiqiçilərinin ilk həmlələri Azərbaycan xalqının folkloruna və klassik bəstəkarların əsərlərinə olub. Bildirilib ki, onlar “Vağzalı”, “Yallı”, “Uzundərə”, “Mirzeyi”, “Qazağı”, “Tərəkəmə” kimi oyun havalarını, “Sarı gəlin”, “Xan bacı”, “Dəli Ceyran” kimi Azərbaycan xalq mahnılarını erməni musiqisi kimi öz adlarına çıxarmağa, “Əsli və kərəm”, “Məlikməmməd” və digər dastan və nağıllarımızı, dünya şöhrətli Azərbaycan bəstəkarı Üzeyir Hacıbəyovun “Arşın mal alan”, “O olmasın, bu olsun” operettalarının, “Koroğlu” operasının müəyyən hissələrini erməni nümunələri kimi təqdim etməyə başlayıblar.

Azərbaycanın dünya şöhrətli bəstəkarı Qara Qarayev İnternet səhifələrində erməni bəstəkar kimi təqdim olunur: “Erməni sənətçilər hətta müasir bəstəkarların əsərlərini də oğurlamaqdan çəkinmirlər. Azərbaycan xalq rəqs nümunələri əsasında düzəldilmiş və aranjeman edilmiş “Vokaliz” adlı musiqi toplusunu 2004-cü ildə Ermənistan televiziyasında Ermənistan Mahnı Teatrının solisti Varduhi Vardanyan erməni xalq musiqisi kimi təqdim edərək, həm “Azərbaycan folkloru nümunələrinin hüquqi qorunması haqqında” Qanunun tələblərini (mənşənin düz göstərilməməsi), həm də “Vokaliz” musiqi toplusunun müəllifi və ifaçısı Brilliant Dadaşovanın hüquqlarını pozub. “Vokaliz” Azərbaycan toplusu “Erməni mənzərələri” adı altında CD-yə yazılıb və satışa buraxılıb. Bu barədə məlumatlar http://www.narek.com/ internet saytında da yerləşdirilib. Ədəbi və bədii əsərlərin qorunması haqqında Bern Konvensiyasının müəllifi məlum olmayan, o cümlədən folklor əsərlərinin qorunmasını nəzərdə tutan 15(4) maddəsinin, aranjemanın qorunmasını nəzərdə tutan 12-ci maddəsinin və şəxsi qeyri-əmlak hüquqlarının qorunmasını nəzərdə tutan 6-cı maddəsinin tələbləri pozulub.

Bəstəkar Aygün Səmədzadənin bəstələdiyi və Azərbaycanda çox populyar olan “Məktəb illəri” mahnısı 2002-ci ildə Ermənistanda keçirilən musiqi festivalında Manan adlı ifaçı tərəfindən ifa olunub. Mahnı erməni dilində və müəllif göstərilmədən səsləndirilib”.

Məlumata əsasən, Azərbaycanın hüdudlarından çox-çox uzaqlarda tanınan Fikrət Məşədi Cəmil oğlu Əmirovun Azərbaycanın dahi şairi Hüseyn Cavidin sözlərinə («Şeyx Sənan» əsəri) bəstələdiyi “Kor Ərəbin mahnısı” da erməni əsəri kimi təqdim edilir. Erməni sənətçilər Artur Səfəryan, Raç Keşişyan, Aram Avakyan və Gevorq Dabağyanın çəkdikləri “Mayrik” adlı klipdə əvvəldən axıradək bu mahnıdan istifadə edilib. Həmin klip bu ilin əvvəlindən etibarən nümayiş etdirilməyə başlayıb. “Kor Ərəbin mahnısı” musiqi əsəri hələ 1963-cü ildə Azərbaycan Müəllif Hüquqları Agentliyində qeydiyyata alınıb.

“15 sentyabr 2007-ci il tarixində Rusiya Federasiyasının ORT (1-ci) kanalında nümayiş etdirilən “Buz Dövrü” verilişində Azərbaycanın digər dünya şöhrətli bəstəkarı Tofiq Quliyevin “Sənə də qalmaz” adlı (sözləri Azərbaycanın xalq şairi Rəsul Rzanındır) məşhur musiqisi də erməni əsəri kimi təqdim edilib. Araşdırmalar zamanı məlum olub ki, “Armənskiy taneü” adı ilə təqdim edilən musiqi erməni bəstəkarı Ara Gevorkyanın 1999-cu ildə ABŞ-ın “EYE REKORDS” şirkətində yazılmış “Ani” və Civan Qasparyanın “Maqiçeskiy duduk” adlı disklərindən götürülüb” – deyə, məlumatda qeyd olunub.

MHA-dan bildirilib ki, Rusiyada aşkar olunan “the art of armenian duduk” (“Maqiçeskiy Duduk”) adlı digər bir diskdə erməni ifaçısı C.Qasparyanın ifa etdiyi kompozisiyalar toplanıb. C.Qasparyanın diskinə yazılmış 15 mahnıdan 8-i Azərbaycan müəllifləri: Tofiq Quliyev (“Sənə də qalmaz”), Cahangir Cahangirov (“Ay qız”), Rauf Hacıyev (“Saçlarına gül düzüm”), Emin Sabitoğlu (“Neyləyim”), Ələkbər Tağıyev (“Nə gəlməz oldun” orijinal və instrumental variantda), və Eldar Mansurova (“Gecə zəngləri”, “Melodiya”) aiddir. Sözügedən diskdə “Sənə də qalmaz” mahnısı “i have a word with a prayer” adı altında verilir, müəllifinin isə Mkrtç Malxasyan olduğu bildirilir.

“Sənə də qalmaz” mahnısı keçən əsrin 50-ci illərinin əvvəlində yaranıb və 19 noyabr 1963-cü ildə Azərbaycan Müəllif Hüquqları Agentliyində qeydiyyata alınıb.

Femida.az